Bloedonderzoek is een veelgebruikt diagnostisch hulpmiddel in de gezondheidszorg. Met een eenvoudige bloedafname kan een arts belangrijke informatie krijgen over organen, ontstekingen, tekorten en het algemene functioneren van het lichaam. Toch is het voor veel mensen onduidelijk wat er precies wordt gemeten en hoe uitslagen moeten worden geïnterpreteerd. In dit artikel leggen we uit wat bloedonderzoek inhoudt, welke waarden vaak worden bepaald en wat de uitslagen kunnen betekenen.

Waarom wordt bloedonderzoek gedaan?

Bloedonderzoek wordt ingezet om klachten te verklaren, een diagnose te ondersteunen, een behandeling te volgen of preventief gezondheidsrisico’s op te sporen. Soms gebeurt het naar aanleiding van specifieke klachten, zoals vermoeidheid of buikpijn, en soms als onderdeel van een routinecontrole.

Het bloed geeft een momentopname van processen in het lichaam. Afwijkingen kunnen wijzen op ziekte, maar ook op tijdelijke veranderingen door bijvoorbeeld stress, voeding of medicatie.

Hoe verloopt een bloedonderzoek?

Bij bloedonderzoek wordt meestal bloed afgenomen uit een ader in de arm. Het bloed wordt vervolgens in verschillende buisjes opgevangen en in het laboratorium geanalyseerd. Afhankelijk van de vraagstelling worden specifieke bepalingen uitgevoerd.

Sommige onderzoeken vereisen dat je nuchter bent, bijvoorbeeld bij glucose- of cholesterolmetingen. De arts of assistent geeft vooraf instructies.

Welke onderdelen worden vaak gemeten?

Bloedcellen

Een van de meest voorkomende onderzoeken is het volledig bloedbeeld. Hierbij wordt gekeken naar rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes. Deze geven informatie over zuurstoftransport, afweer en bloedstolling.

• Rode bloedcellen en hemoglobine: kunnen wijzen op bloedarmoede
• Witte bloedcellen: geven inzicht in infecties of ontstekingen
• Bloedplaatjes: belangrijk voor de stolling

Ontstekingswaarden

Ontstekingswaarden laten zien of er sprake is van een ontstekingsreactie in het lichaam. De meest bekende zijn CRP en BSE.

• CRP (C-reactief proteïne): stijgt bij acute ontsteking of infectie
• BSE: geeft een algemeen beeld van ontstekingsactiviteit

Leverfunctie

Leverwaarden worden gemeten om te beoordelen hoe goed de lever functioneert. Afwijkingen kunnen ontstaan door leverziekten, alcoholgebruik of medicatie.

• ALAT en ASAT
• Gamma-GT
• Alkalische fosfatase

Nierfunctie

Nierfunctietests laten zien hoe goed de nieren afvalstoffen uit het bloed filteren. Veelgebruikte waarden zijn creatinine en eGFR.

Afwijkende nierwaarden kunnen wijzen op nierziekten, uitdroging of langdurige hoge bloeddruk.

Suiker- en vetstofwisseling

Bij klachten of risico op diabetes wordt de bloedsuiker gemeten. Ook cholesterolwaarden geven inzicht in het risico op hart- en vaatziekten.

• Glucose
• HbA1c
• Cholesterol, LDL en HDL
• Triglyceriden

Vitamines en mineralen

Tekorten aan vitamines en mineralen kunnen uiteenlopende klachten veroorzaken. Veel gemeten waarden zijn vitamine B12, foliumzuur, vitamine D en ijzer.

Een tekort kan ontstaan door voeding, opnameproblemen of chronische ziekte.

Schildklierfunctie

Bij klachten zoals vermoeidheid, gewichtsschommelingen of hartkloppingen wordt vaak de schildklierfunctie onderzocht.

• TSH
• Vrij T4

Wat betekenen afwijkende waarden?

Een afwijkende uitslag betekent niet automatisch dat er sprake is van een ziekte. Referentiewaarden zijn gebaseerd op gemiddelden en individuele verschillen komen vaak voor.

Artsen interpreteren uitslagen altijd in combinatie met klachten, medische voorgeschiedenis en eventuele andere onderzoeken.

Momentopname en beïnvloedende factoren

Bloedwaarden kunnen beïnvloed worden door voeding, stress, inspanning, medicatie en het tijdstip van afname. Daarom is herhaling soms nodig om een betrouwbaar beeld te krijgen.

Een eenmalige afwijking hoeft dus geen reden tot zorg te zijn.

Wanneer volgt aanvullend onderzoek?

Als bloedonderzoek afwijkingen laat zien, kan de arts besluiten tot aanvullend onderzoek, zoals beeldvorming, herhaalbepalingen of doorverwijzing naar een specialist.

Bloedonderzoek is vaak een eerste stap in een groter diagnostisch traject.

Conclusie: bloedonderzoek als waardevol hulpmiddel

Bloedonderzoek biedt waardevolle informatie over de gezondheid en helpt artsen bij het stellen van diagnoses en het volgen van behandelingen. Tegelijkertijd vraagt de interpretatie om deskundigheid en context.

Bespreek uitslagen altijd met een arts en trek geen conclusies op basis van losse waarden.

Veelgestelde vragen over bloedonderzoek

Moet ik altijd nuchter zijn voor bloedonderzoek?

Nee, dat is alleen nodig bij bepaalde bepalingen zoals glucose en cholesterol. Volg altijd de instructies van je arts.

Wanneer krijg ik de uitslag?

Meestal binnen enkele dagen, afhankelijk van het type onderzoek.

Wat betekent ‘binnen de referentiewaarden’?

Dit betekent dat de waarde valt binnen het bereik dat bij de meeste gezonde mensen voorkomt.

Kan stress bloedwaarden beïnvloeden?

Ja, stress kan onder andere invloed hebben op glucose, ontstekingswaarden en hormonen.

Moet ik me zorgen maken bij een lichte afwijking?

Niet altijd. Lichte afwijkingen komen vaak voor en worden door de arts beoordeeld in samenhang met klachten.